Γιάννης Χουρσαλάς -Καρδιολόγος

 

 

«Οι δίαιτες μπορεί να είναι αναποτελεσματικές αλλά και επικίνδυνες…»

 

Υπάρχουν ιδιαιτερότητες στις δίαιτες που πρέπει να ακολουθούν οι καρδιοπαθείς;

 

Σε κάθε περίπτωση, οι δίαιτες που εφαρμόζονται πρέπει να εξατομικεύονται, πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για άτομα με καρδιαγγειακά προβλήματα. Οι διαταραχές του μεταβολισμού των λιπιδίων, η προδιάθεση για σακχαρώδη διαβήτη, τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος και η αρτηριακή υπέρταση πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη στην κατάστρωση του διαιτολογικού προγράμματος, ώστε οι παράμετροι αυτοί να βελτιώνονται και όχι να χειροτερεύουν. Είναι απαραίτητο να προηγηθεί εργαστηριακός έλεγχος και η δίαιτα να διεξάγεται υπό ιατρική παρακολούθηση (ηλεκτροκαρδιογράφημα, ηλεκτρολύτες, ασβέστιο, λευκώματα, κρεατινίνη, ουρικό οξύ κ.α.).

Η ανίχνευση και θεραπεία ορμονικών προβλημάτων όπως ο υποθυρεοειδισμός είναι επιβεβλημένη, προκειμένου να αποδώσει οποιαδήποτε δίαιτα. Η παχυσαρκία είναι χρόνια νόσος, και η προσπάθεια πρέπει να είναι συνεχής και αδιάλειπτη. Η απότομη απώλεια βάρους που δεν διατηρείται και τα κιλά ανακτώνται πολύ γρήγορα δεν ωφελεί. Πρόσφατη μελέτη που ανακοινώθηκε στο συνέδριο του Αμερικανικού Κολεγίου Καρδιολογίας έδειξε ότι τα άτομα που χάνουν γρήγορα πολλά κιλά και τα ξαναπροσθέτουν, εμφανίζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό καρδιαγγειακά προβλήματα σε σχέση με αυτά που ελαττώνουν σταδιακά το σωματικό βάρος.

 

Πόσες θερμίδες πρέπει να παρέχει μια δίαιτα;

 

Ένα παχύσαρκο άτομο γενικά έχει ημερήσιες ενεργειακές ανάγκες άνω των 1200 θερμίδων, σε αντίθεση με την πεποίθηση που επικρατούσε παλαιότερα ότι αυτές είναι περίπου 800 θερμίδες. Έτσι δίαιτες που προσφέρουν 800-1200 θερμίδες είναι γενικά αποτελεσματικές. Οι δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων, κάτω των 800 ημερησίως, προκαλούν απώλεια βάρους 7-9 κιλά σε ιδιαίτερα παχύσαρκα άτομα τις πρώτες δύο εβδομάδες και στη συνέχεια 2,5 κιλά ανά εβδομάδα, χωρίς να διαταράσσουν τη σχέση μεταξύ λιπώδους και μυϊκού ιστού. Ωστόσο μια τόσο επιθετική ελάττωση βάρους έχει νόημα μόνο σε καρδιοπαθείς που προετοιμάζονται για να υποβληθούν σε χειρουργικές επεμβάσεις και είναι φρόνιμο να γίνονται με συνεχή παρακολούθηση εντός νοσοκομείου. Όταν δεν υπάρχει ένας άμεσος στόχος, όπως μια επικείμενη χειρουργική επέμβαση, η στέρηση δημιουργεί έντονη αντίδραση και η βουλιμία που ακολουθεί προσθέτει γρήγορα το βάρος.

 

Ποια είδη τροφής πρέπει να συμμετέχουν και ποια να αποκλείονται από τα διαιτολόγια των καρδιοπαθών;

 

Η μεσογειακή δίαιτα που αποτελείται από ψάρια, χόρτα, όσπρια, φρούτα, δημητριακά, ελαιόλαδο και λίγο κρέας είναι το καλύτερο πρότυπο υγιεινής διατροφής. Η κατανάλωση ψαριών ελαττώνει τη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια, αυξάνει την προστατευτική HDL χοληστερόλη, αλλά και προστατεύει από τη δημιουργία θρομβώσεων. Τα λαχανικά και τα φρούτα είναι πλούσια σε βιταμίνες A, C και μέταλλα. Οι υδατάνθρακες πρέπει να αποτελούν το 50% τουλάχιστον των θερμίδων που παίρνουμε. Είναι χρήσιμο να λαμβάνουμε σε αυξημένες ποσότητες δημητριακά ολικής αλέσεως, φασόλια, λαχανικά, φρούτα. Η κατανάλωση ελαιολάδου βοηθά στην ελάττωση της χοληστερίνης και την αύξηση της προστατευτικής HDL χοληστερόλης. Η υπερβολική βέβαια κατανάλωση ελαιολάδου παχαίνει. Τα σπορέλαια πρέπει να αποφεύγονται γιατί ελαττώνουν την «καλή» HDL χοληστερόλη. Τα ζυμαρικά έχουν θέση στη διατροφή των ασθενών, ιδιαίτερα όταν αυτοί δεν πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη. Είναι λαθεμένη η αντίληψη ότι τα ζυμαρικά παχαίνουν, με την προϋπόθεση ότι συνοδεύονται με μικρή ποσότητα σάλτσας και χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος.

Το σκόρδο και το κρεμμύδι ελαττώνουν τη χοληστερίνη και προστατεύουν από θρομβώσεις. Το ασπράδι του αυγού είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες χωρίς λίπος και χοληστερίνη. Ο κρόκος αντίθετα είναι πολύ πλούσιος σε χοληστερίνη (300 γραμμάρια χοληστερόλης περιέχονται σε ένα κρόκο αυγού, όσο είναι το ανώτερο όριο λήψης χοληστερόλης σε μία μέρα). Ωστόσο δεν έχει τόσο σημασία για τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα η ποσότητα της χοληστερόλης που παίρνουμε από την τροφή, όσο έχει σημασία να αποφεύγουμε τα κορεσμένα λίπη (βούτυρο, μαργαρίνες, τηγανητά). Το τυρί περιέχει περισσότερες θερμίδες και λίπος από μία ίση μερίδα μαγειρευμένου κρέατος και σημαντική ποσότητα αλατιού. Το γάλα και το γιαούρτι πρέπει να είναι αποβουτυρωμένα. Το λίπος του γάλατος και των προϊόντων του αποτελείται από κορεσμένα λιπαρά οξέα τα οποία είναι αθηρογόνα. Δεν έχει σημασία μόνο η ελάττωση των λιπαρών τροφών, αλλά και ο τρόπος που παρασκευάζονται. ΄Έτσι π.χ. το κρέας με ελάττωση του ορατού λίπους, μπορεί να χάσει έως το μισό ποσό χοληστερόλης και τα 4/5 του κορεσμένου λίπους που περιέχει. Το αλάτι δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 3 γραμμάρια ημερησίως (1 κουταλάκι του γλυκού), ιδιαίτερα σε ασθενείς με υπέρταση και καρδιακή ανεπάρκεια.

 

Τι κινδύνους διατρέχουν οι καρδιοπαθείς που υποβάλλονται σε προγραμματισμένες δίαιτες;

 

Η ελάττωση των επιπέδων του καλίου είναι συχνή και επικίνδυνη διαταραχή, ιδιαίτερα σε ασθενείς που λαμβάνουν διουρητικά. Δεν είναι τυχαίο ότι σε έντονα διουρητικές δίαιτες, τα προγράμματα περιλαμβάνουν φρούτα, ακόμη και μπανάνες μετά τις 3-4 πρώτες μέρες, προκειμένου να προσφερθεί κάλιο στον οργανισμό. Οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές και κυρίως η μείωση του καλίου, του ασβεστίου, του χαλκού και του ψευδαργύρου μπορεί να προκαλέσουν επικίνδυνες αρρυθμίες, ακόμη και ανακοπή. Η δίαιτα μπορεί να επιπλακεί με υπόταση και λιποθυμικά επεισόδια, αφού οι ασθενείς λαμβάνουν κατά κανόνα φάρμακα. Απαραίτητα πριν αρχίσει ο ασθενής κάθε διαιτολογικό πρόγραμμα πρέπει να συμβουλευτεί τον καρδιολόγο του.